Freek de Jonge legt de grote verbanden in zijn sterke solo ‘De schreef’

★★★★☆


Joris Henquet Volkskrant – 2 oktober 2022

Cabaretier Freek de Jonge in 'De schreef' Beeld Claudia Otten
Cabaretier Freek de Jonge in ‘De schreef’Beeld Claudia Otten

Freek de Jonge stelt graag de grote vragen en legt de grote verbanden. In zijn nieuwe solo De schreef ploegt de cabaretier de hele naoorlogse geschiedenis door, om te kijken waarom we anno 2022 in zo veel crises zijn beland. En hij gaat nog veel verder terug, naar het scheppingsverhaal, toen de zondeval van Adam en Eva het begin van goed en fout inluidde. De menselijke evolutie zit vol met geweldige uitvindingen, constateert Freek, maar uiteindelijk gaat de mens over de schreef en keren die uitvindingen zich tegen hem.

De schreef begint en eindigt met een oude man die eerst langs het IJsselmeer wandelt (‘het meer dat vroeger een zee was’) en later langs de Zeeuwse kustlijn (‘de windmolenstalling die vroeger zee was’). Deze verhalen geven kop en staart aan de voorstelling, waarin juist ook veel luchtigheid en afwisseling is aangebracht. Zoals vaker bij Freek heeft ook De schreef de kenmerken van een oudejaarsconference, waarin grappen zijn verzameld over vrijwel alle actualiteiten, waaronder een geestig stukje over politiek bemiddelaar Johan Remkes. Op zijn 78ste levert De Jonge zelfs wat slapstick als hij worstelt met een enorme Nederlandse vlag.

Soms wordt het bij De Jonge simpelweg gezellig, als hij zijn wat oudere publiek overhoort over de vroege edities van het Songfestival en de Olympische Spelen. De schreef kent een goede balans tussen vermaak en inhoud. Klassiek Freek is de parabel over een stoel met drie poten die aanspoelt op een eiland, waar de inheemse bewoners geen idee hebben wat ze met het vreemde object aan moeten. Het ontstaan van cultuur, volgens Freek bedoeld ‘om het geweld in de mens te beteugelen’, is ook een belangrijk fundament onder deze sterke voorstelling.

DE SCHREEF

Cabaret

★★★★☆

Door Freek de Jonge.

29/9, Theater De Omval, Diemen. Tournee t/m 6/1. Te zien op 8/1 op NPO 2.