Oudejaarsconferences 2019: lachgas, boreale volken, klimaatspijbelaars en plofbaby’s
Iris Pronk en Ivo Nieuwenhuis en Sander Becker Trouw, 24 december 2019
De oudejaarsconferences van Jeroen van Merwijk, Claudia de Breij, Dolf Jansen en Martijn Koning worden ook besproken. Zie de link onderaan om het hele artikel te lezen.
Freek de Jonge is ouderwets goed
Parabel
Officieel hoort Freek de Jonge niet thuis in dit overzicht. ‘De lachgasfabriek’ is namelijk een ‘jaarsconference’, dus zonder ‘oude’ ervoor. De 75-jarige cabaretier blikt wel terug op 2019, maar somt geen actualiteiten op, hij zoekt het grote verband.
Dat doet hij in de vorm van een raamvertelling of parabel, al decennia het handelsmerk van De Jonge. Hij vertelt dat hij zich heeft opgegeven voor OnPro, een vrijwilligersproject waarbij bejaarden worden gekoppeld aan ‘ongeleide projectielen’. Zijn ongeleide projectiel heet Limo, een jonge drugskoerier en lachgassnuiver. Het is de bedoeling dat De Jonge hem ‘een geweten schopt’ – een verwijzing naar ‘Mijn kleine oorlog’ van schrijver Louis Paul Boon. Maar wie schopt uiteindelijk wie een geweten?
Theo Hiddema & Socrates
Populisme is een belangrijk thema in de voorstelling. Geregeld duikt Theo Hiddema van Forum voor Democratie op, als een duveltje uit een doosje. Hij steekt schril af bij de grote denkers die De Jonge ook behandelt: Socrates en Erasmus. Dat geldt ook voor Thierry Baudet: een lieve jongen volgens de cabaretier, maar wie o wie heeft toch al die rare denkbeelden in zijn hoofd gepropt?
‘Je moet zeggen wat je denkt’, zo typeert De Jonge de tijdgeest. “Maar dan moet je wel eerst dénken.” Het is de moraal van zijn vurige pleidooi tegen de leugens en de leegte.
Theater van de Lach
Het decor bestaat uit ruim twintig oude paneeldeuren, die tijdens muzikale intermezzo’s mooi worden uitgelicht. Een knipoog naar het Theater van de Lach. Het lachgas in de titel is weer losjes gebaseerd op de locatie waar De Jonge zijn voorstelling speelt: een theater op het terrein van de Westergasfabriek in Amsterdam.
Oordeel
En, valt er te lachen? Jazeker. De Jonges sterke fysieke spel culmineert in slapstick tijdens een scène met een zakje perssinaasappelen in de Albert Heijn. Hilarisch is ook een verhaal over seksuele voorlichting bij de buren. Zijn teksten zijn scherp, zijn energie is aanstekelijk, hij danst op tango en hiphop. Een ouderwets goeie ‘Freek’.
‘De lachgasfabriek’ is te zien op 1 januari om 21.05 uur bij de VPRO op NPO2.