Trouw: Freek de Jonge komt scherp uit de hoek in voorstelling vol zelfspot ****

Ivo Nieuwenhuis – Trouw – 17 oktober 2022
Gezien in Amstelveen – 15 oktober 2022

“Was ik maar ongeneeslijk ziek,” grapt Freek de Jonge, “dan zouden de mensen bewonderend zeggen: dat hij dat nog kan! Terwijl ze nu denken: eigenlijk kan dit niet meer.”

Aan zelfspot geen gebrek in De schreef, de nieuwe voorstelling van de inmiddels 78-jarige De Jonge. De cabaretier weet zelf ook wel dat hij de jongste niet meer is. Zonder spiekbriefje, in de vorm van een iPad, kan hij niet meer, al blijft dat apparaat ook vaak verrassend lang ongebruikt op zijn krukje liggen. En vroeger speelt een grote rol. De verwijzingen naar eerdere shows en zijn eigen jeugd zijn legio.

Toch staat hij daar maar mooi en oreert hij ruim anderhalf uur alsof zijn leven ervan afhangt. In rap tempo volgen de anekdotes en verhalen elkaar op, terwijl De Jonge tussendoor diverse sneren uitdeelt. Hij komt daarbij geregeld scherp uit de hoek. De protesterende boeren krijgen er flink van langs, evenals Mark Rutte, die al twaalf jaar alle verantwoordelijkheid op anderen afschuift. Ondanks zijn hang naar vroeger, blijft De Jonges betrokkenheid bij het actuele publieke debat onverminderd groot.

Tot hier en niet verder

Grensoverschrijdend gedrag is het centrale thema van de voorstelling, kondigt De Jonge aan. In het even simpele als doeltreffende decor wordt dat thema verbeeld door een verrijdbaar rek met gordijn. Haaks op het publiek geplaatst vormt dit gordijn de fysieke markering van een grens, die door De Jonge gedurig letterlijk overschreden wordt.

Welk punt de cabaretier uiteindelijk wil maken over grensoverschrijdingen, blijft wel enigszins vaag. Wanneer hij het heeft over hoe onze beschaving ten onder gaat aan platte commercie, lijkt hij vooral een grens te willen stellen: tot hier en niet verder. Tegelijk koestert hij de grensoverschrijding als iets wat die beschaving vooruit helpt en doet hij over een concreet, bekend geval van seksueel grensoverschrijdend gedrag (Marc Overmars) vooral nogal badinerend.

Overdaad aan zijpaden

Hier wreekt zich ook een bekende De Jonge-trek: zijn neiging de tijdgeest te willen vatten in uitgesponnen parabels vol zijpaden. De schreef bevat een overdaad aan dergelijke vertellingen, en ze zijn onsamenhangender dan ooit. Met name in de tweede helft zakt de voorstelling hierdoor wat in.

Indrukwekkend blijft intussen hoe goed De Jonge een zaal aanvoelt en bespeelt. Raakt het publiek ongeduldig omdat de cabaretier aan het klooien is met een stoelpootje, dan heeft hij dat meteen door en maakt hij er een opmerking over. Zulke momenten bewijzen dat De Jonge nog altijd een plek op het podium verdient.

Tour t/m januari 2023

Speellijst

Lees hier de originele recensie in Trouw