Ziek omdat je huisarts niet luisterde. En dan?
Wat doe je als je vanwege medische nalatigheid uitgezaaide borstkanker of hartproblemen met bijna fatale afloop hebt gekregen? Documentairemaakster Hella de Jonge maakte er de documentaire ‘De slag om het vrouwenhart’ over, die de soms gebrekkige communicatie tussen artsen en vrouwelijke patiënten aan de kaak stelt.
Dit artikel is overgenomen van SAM, het online journalistieke medium van de HAN voor studenten en professionals. Tekst: Hans van Lissum. Foto’s: Ralph Schmitz.
Donderdag 13 februari werd de documentaire vertoond in het HAN-campustheater aan de Kapittelweg. Centraal in de documentaire van De Jonge staat HAN-docente theatergeschiedenis en communicatie Kitty Trepels van Mil. Bij haar werd in 2010 borstkanker geconstateerd omdat haar huisarts “het verrekte een simpele mammografie te geven”. In 2016 bleken er uitzaaiingen te zijn naar haar lever, botten en hoofd, en is ze door de vele chemo’s inmiddels ook hartpatiënt.
Hartproblemen door medische nalatigheid
Van Mil maakte zelf meerdere theatersolo’s over kanker. Eén daarvan is ‘Ik heb iets op mijn lever’, die vorig jaar de aandacht van De Jonge trok. Omdat De Jonge zelf kampt met hartproblemen vanwege medische nalatigheid, besloot zij een documentaire over het onderwerp te maken met daarin een grote rol voor Van Mil.
Van het kastje naar de muur
In de documentaire volgen we De Jonge zelf, die wegens aanhoudende gezondheidsklachten zelfs na meerdere keren aan de bel te hebben getrokken van het kastje naar de muur gestuurd blijft worden. Uiteindelijk blijken haar kransslagaders vernauwd. Doodmoe zit ze thuis, maar na het lezen van een krantenartikel met de kop ‘Hartstilstand loopt bij vrouwen vaker fataal af’ besluit ze actie te ondernemen. Het besef dat vrouwen door artsen blijkbaar op een héél andere manier worden gediagnostiseerd dan mannen, geeft haar de energie het aan de kaak te stellen.
Vrouwenharten zijn anders
Wat volgt is een opzienbarende tocht langs cardiologen en oncologen, waaronder cardioloog Harriette Verwey. Als een van de eersten in Nederland kwam zij erachter dat vrouwenharten simpelweg anders zijn dan mannenharten. Dat blijkt een ontdekking met grote gevolgen. Ze beseft dat ze jarenlang vrouwen, die zich bij haar meldden met vage klachten, met een tikkende tijdbom naar huis had gestuurd. Angela Maas, eveneens cardioloog, doet er nog een schepje bovenop door te melden dat er de afgelopen dertig jaar steeds meer hartinfarcten bij jongere vrouwen voorkomen.
Klachten worden weggelachen
Dat wordt meteen actie ondernemen, toch? Niet dus, zo blijkt. Het probleem dat vrouwen een ander soort hart hebben dan mannen wordt door sommige mannelijke cardiologen weggelachen en soms zelfs gezien als ‘een soort feminisme’. Het levert verbaasd hoongelach uit de zaal op, zeker wanneer de voorzitter van de bond voor cardiologen op camera zegt dat de aandacht die er door vrouwen voor dit onderwerp wordt opgeëist ‘dwingend’ kan overkomen.
Mammografie weigeren
Maar dat het wel degelijk serious business is, bewijst Kitty Trepels-Van Mil, die later in de documentaire uitgebreid aan bod komt. We volgen haar tijdens haar tachtigste (!) chemokuur om de uitzaaiingen in haar botten en lever ‘te laten slapen’. Allemaal omdat haar huisarts jarenlang een mammografie weigerde te geven. “Hij zei: ik begin er niet aan. Ik was te verlegen er tegenin te gaan, terwijl het ook in de familie zit. Hij maakte misbruik van mijn angst: hij zag het niet als reële klacht, maar als een ángstklacht”, vertelt Van Mil op camera. “Een jaar later zat er een tumor van tien centimeter.”
Het belang van goede communicatie
Uiteindelijk blijkt niet alleen hoe belangrijk het is dat wordt erkend dat vrouwen anders worden behandeld dan mannen, maar ook hoe essentieel goede communicatie tussen patiënt en arts is. Ook bij De Jonge werden haar hart- en reumatische klachten aanvankelijk aan psychosomatische zaken toegedicht. Daarom is een vertrouwensrelatie met een arts opbouwen van het grootste belang.
Geen nummer, maar een individu
Empathie blijkt het sleutelwoord: anders hoor je als arts niet in een ziekenhuis thuis. Dat moeten studenten geneeskunde tijdens hun studie zeker meekrijgen: iets waar alle vrouwelijke artsen in de documentaire het over eens zijn. Dat onderschrijft ook Van Mil, die haar tumor ‘Tumor Theodoor’ noemde, naar haar ex-huisarts waardoor ze nu met de gevolgen zit. “Zie mij niet als een nummer, maar als een individu. Geef een patiënt, al is het maar tien minuten, héél even het gevoel dat hij of zij het belangrijkste is op dat moment.”
“Vooral het fragment waarin ik over mijn huisarts vertel, vind ik moeilijk: dan zit ik echt met gebalde vuisten op de eerste rij” — Kitty Trepels-Van Mil
Ellende omzetten in mooie voorstellingen
In het aansluitende vraaggesprek, geleid door Hella’s man, cabaretier Freek, was er voor Kitty, Hella en oncologe Carla van Herpen nog even tijd om te reflecteren op de documentaire. Waarom wilde Hella Kitty bijvoorbeeld zo prominent in haar film? “Toen ik Kitty destijds op het podium zag, vond ik haar zó sterk. Ze vertegenwoordigde drie voor mij heel belangrijke punten: het niet luisteren van de arts, de bijwerkingen van de medicatie, maar ook het feit dat ze dat alles creatief weet om te zetten in mooie voorstellingen.”
De woede voorbij
Zelf blijkt Kitty het lastig te vinden om naar zichzelf te kijken. “Vooral het fragment waarin ik over mijn huisarts vertel, vind ik moeilijk: dan zit ik echt met gebalde vuisten op de eerste rij. Daar zal ik tot aan mijn dood woedend over blijven.” Daar denkt Hella anders over. “Ik ben de woede voorbij. Ik denk dat we dit onderwerp alleen zonder woede aan de kaak kunnen stellen. Als je je verhaal vertelt met haat, is niemand geïnteresseerd. We moeten dit onderwerp als vrouwen met elkaar doorspreken, en samen sterk zijn.”
Bekijk hier alle vertoningsdata
De documentaire ‘De slag om het vrouwenhart’ wordt 6 april uitgezonden bij de NPO.
Bron: Medium – Sam by HAN.
Tekst: Hans van Lissum. Foto’s: Ralph Schmitz.